10 կին բանաստեղծներ՝ ամենի մասին, ինչ վարդագույն իրերն են նշանակում

Էմիլի Դիքինսոն (1830-1886)

 *
( 249)
Վայրի Գիշերներ – Վայրի Գիշերներ:
Լինեի քեզ հետ
Ու գիշերները վայրի կարող էին
Մեր շքեղությունը լինել:

Անօգուտ- Քամիներ-
Դեպի սիրտը նավահանգստի-
Վերջ՝ Կողմնացույցին-
Վերջ՝ Քարտեզին:

Ոռնոց Դրախտում,-
Ա՜խ, Ծովը:
Կարո՞ղ էի արդյոք, բայց այս գիշեր ճահիճ է
Քո մեջ:

թարգմ.` Արամ Մամիկոնյան 

Աննա Ախմատովա (1889-1966)

*
Մտածում էինք՝ մուրացկաններ ենք, ոչինչ չունենք:
Բայց երբ կորուստներն իրար հաջորդեցին այնպես,
Որ ամեն նոր օր դարձավ
Հիշատակի օր,
Սկսեցինք երգեր հորինել
Աստծո անսահման շռայլության
Եվ մեր կորուսյալ հարստության մասին:

 թարգմ.` Գիսանե Հովսեփյանը

 

Մարին Ցվետաևա (1892-1941)

 *
Մտահոգված կքեց աստված
Ու լռեց:
Եվ վերջապես ահա ժպտաց,
Ահա և սուրբ, լուսազգեստ

Հրեշտակներ նա արարեց
Անհամար:
Ոմանք թևեր ունեն մեծ,
Անթևներն էլ կան հարկավ:

Եվ այսքան շատ լալիս եմ
Նրա համար,
Որ աստծուց ավելի ինձ
Հրեշտակներն են դուր գալիս:

15 օգոստոսի 1916

թարգմ.` Նաիրա Հարությունյանի

Ալֆոնսինա Սթորնի (1892-1938)

 

 

 

 

 

 

 

 

Իմ ես-ը

Ինչպես բացատրել. Ինձ թվում է երբեմն,
թե իմ հոգին նման է քաոսի:
Տեղավորվում են իմ մեջ տիեզերքը համայն
և ողջ շրջապտույտը լինելության:

Ես-տիեզերքն եմ: Էլեկտրական հոսանքները
Ինձ տեղափոխում են այլ աշխարհ,
իսկ այստեղ իմ ճամփաները միայնակ են,
այստեղ միայն մենակությունն է ինձ հետ:

Եվ եթե կյանքն ինձ մոտենա ժպտալով`
Ես առաջվա պես օտար կդառնամ,
Կփնտրեմ այլը, անհայտը, հոսողը,
Որին երբեք չեմ հանդիպել:

Օ~ կյանք իմ. Դեպի անկուշտ անսահմանն է
թռչում իմ ճիչը`այրվելով ցանկություններից:
Իմ արյան մեջ տրոփում են աստղաբույլերը,
և ծովերը, ձուլվելով իրար, դառնում են օվկիանոս:

Քանի դեռ ապրում եմ աշխարհում
իմ հոգին ապակե լար է
արծաթե կիթառի:
Մի թեթև քամի
հավերժությունից` և այն կզրնգա:

թարգմ.՝ Նաիրա Համբարձումյանի

Սթիվի Սմիթ (1902-1971)

Ձեռքերս հրաժեշտ չէին թափահարում, այլ խորտակվում էին

Ոչ ոք չլսեց նրան, մեռած մարդը,

Որ դեռ պառկած հառաչում է՝

Ես շատ ավելի հեռու էի, քան կարծում էիր,

Ձեռքերս հրաժեշտ չէին թափահարում, այլ խորտակվում էին:

Խեղճ տղայիկ, նա միշտ սիրում էր կատակել,

Իսկ հիմա մեռած է,

Պետք է որ չափազանց ցուրտ լիներ նրա համար, սիրտը՝ քար,

Նա ասաց.

Օհ, չէ, չէ ու նորից չէ:

(Մահամերձ պառկած դեռ հառաչում էր):

Ես չափազանց հեռու էի այս ամբողջ կյանքից,

Ձեռքերս հրաժեշտ չէին թափահարում, այլ խորտակվում էին:

 թարգմ.՝ Արամ Մամիկոնյան

Դենիզ Լևերտով (1923-1997)

Ի՞նչպիսին էին նրանք

Տեսնես վիետնամցիները
օգտագործե՞լ են քարե լապտերներ:
Ունեցե՞լ են արարողություններ
նվիրված կոկոնների բացվելուն:
Հակվա՞ծ էին նրանք մեղմիվ ծիծաղին:
Օգտագործե՞լ են ոսկորն ու ատամը,
նեֆրիտն ու արծաթը որպես զարդարանք:
Գուցե ունեին դյութազներգություններ:
Եվ նկատո՞ւմ էին տարբերությունը խոսքի ու երգի:

Պարոն, նրանց մանրիկ սրտերը քարերի վերածվեցին:
Չկան վկայություններ՝ արդյոք քարե լապտերներն էին
լուսավորում նրանց համեստ ճանապարհները այգու մեջ:
Հավանաբար հավաքվում էին՝ հիանալու ծաղկունքով,
իսկ հետո նրանց երեխաներին սպանեցին,
ու կոկոններ չծլեցին այլևս:
Պարոն, ծիծաղը վառվող բերանին դառնահամ է թողնում:
Երազներ առաջ, հավանաբար: Զարդարանքն ուրախության համար էր:
Բոլոր ոսկորներն ածխացած են:
Վկայություներ չկան: Հիշիր,
մեծ մասը քրիսոնեաներ էին, և նրանց կյանքը
բրնձի մեջ էր ու բամբուկի:
Երբ խաղաղ ամպերն արտացոլվում էին բրնձի դաշտերում,
իսկ ջրային գոմեշը վստահ քայլում էր տերասների վրայով,
ու հավանաբար հայրերն իրենց որդիներին հին հեքիաթներ էին պատմում:
Երբ ռումբերը փշրեցին հայելին այս պատկերների,
ժամանակ թողնելով միան ճիչերի համար:
Արձագնքը մնաց նրանց բառերի,
որն ինչ-որ տեղ երգի է նման
ու շշուկների,
որ գիշերաթիթռների թռիչքներ են լուսնալույսի մեջ:
Բայց ո՞վ կարող է հաստատել:  Հիմա, երբ լուռ է ամեն ինչ:

թարգմ.՝ Արամ Մամիկոնյան

Էնն Սեքսթըն (1928-1974)

Կորսված սուտը

Բերանումս ժանգ կա․
հին համբույրի հետքն է։
Իսկ աչքերս շառագունում են,
բերանս սոսինձ է,
ձեռքերս՝ զույգ քարեր,
իսկ սիրտը
դեռ բաբախում է,
այն վայրը, ուր սերն էր բնակվում։
Բայց այն գամված է տեղում։
Այս տարօրինակությունների համար խիղճս չի տանջում,
զգացածս, ավելի շուտ, ատելություն է։
Քանի որ պարզապես իմ միջի երեխան է դուրս ժայթքում,
իսկ ես նրան սպանելու ծրագրեր եմ կազմում։

Մի ժամանակ ես կին էի՝
լուսնաթատրոնի պես լի,
ու սիրուց սեր էր ծնվում,
իսկ երեխան, ծածուկ նայելով,
ինքն իրեն չէր ատում մի ժամանակ։
Հիմար, հիմար սեր, ինչ արեցիր։
Այսօր ես մեռած տնով եմ շրջում,
սառցե խոհանոցով, ննջասենյակով,
որ գազախցիկ է ասես ։
Մահճակալն ինքը վիրահատական սեղան է,
որի վրա երազներս մասնատում են ինձ։

Օ, սեր,
սարսափը,
այլանդակ կեղծամը,
որ քո գանգուր, սիրելի, սիրելի, սիրելի գլուխն էր։

թարգմ.՝ Ռուզաննա Սուքիասյան 

Սիլվիա Փլաթ (1932-1963)

Հսկան

Ոչ մի կերպ չի հաջողվի մասերդ կցել իրար,
Հավաքել քեզ, սոսնձել ու կապկպել պատշաճորեն:
Անասնային բառաչ, խոզի խռմփոց ու անպատկառ բառեր`
Որ դուրս են թռչում քո հսկա շուրթերից:
Երախդ ախոռից էլ վատն է:

Գուցե քեզ մարգարեի տեղ ես դրել,
Մեռյալների խոսափողի, կամ ինչ-որ աստծու, կամ ուրիշ մեկի:
Երեսուն տարի ջանացել եմ
Դուրս քաշել տիղմը քո կոկորդից:
Գաղափար անգամ չունենալով, թե ոնց:

Սոսնձի սրվակներով ու Լիզոլի դույլերով մագլցում եմ փոքր սանդուղքները,
Քարշ գալիս, ինչպես մրջյունը սուգի մեջ,
Մոլախոտով ծածկված հոնքերդ աղեղներում,
Որ շտկեմ գանգիդ վիթխարի թիթեղները, որ մաքրեմ
Ճաղատ գլուխդ, սպիտակ գերեզմանաթմբերը աչքերիդ:

Մեր գլխավերևում սփռվում է լազուր երկինքը
Օրփեոսյան Կամկարների: Օ հայր իմ, դու քո ողջ էությամբ
ընդգրուն ես ու պատմական, ասես Հունական Դիցարան:
Ես բացում եմ իմ նախաճաշը սև սոճիների բարձրունքում:
Քո հնչեղ ոսկորները ու մինչև հորիզոն ձգվող ականթե մազերը

Կեղտոտված են իրենց ծեր անարխիայի մեջ:
Ավելին է պետք, քան ուղակի կայծակի հարվածը
Նման կորածնում ստեղծելու համար:
Գիշերները ես կուչ եմ գալիս
Քո ձախ ականաջախեցու մեջ՝ պաշտպանվելով քամիներից,

Հաշվում կարմիր աստղերը ու մյսուները, որ սալորագույն են,
Արևը լեզվիդ սյան տակից է ծագում:
Ժամերս ամուսնացել են ստվերների հետ:
Ես այլևս չեմ լսում նավերի ճանկռոցները
Վայրէջքի ծանծաղ քարերին բախելիս:

թարգմ.՝ Արամ Մամիկոնյան

Ֆորուղ Ֆարրողզադ (1935-1967)

 

 

 

 

 

 

 

Կրամիր վարդ

Կարմիր վարդ,
Կարմիր վարդ,
Կարմիր վարդ...
Նա ինձ տարավ պարտեզը կարմիր վարդի,
Եվ ալեծուփ իմ մազերին,
Մթության մեջ ամրացրեց
Կարմիր վարդ:
Եվ վերջապես
Քնեց ինձ հետ,
Ծաղկաթարթերի վրա՝ կարմիր վարդի:

Ով աղավնիներ խեղված,
Ով անփորձ, ամուլ ծառեր,
Ով կույր լուսամուտներ,
Սրտիս տակ և կոնքերիս խորախորքում
Այժմ աճում է կարմիր վարդ,
Կարմիր վարդ,
Կարմիր,
Ինչպես դրոշը վերծնության:
Օհ, ես հղի եմ, հղի, հղի...

թարգմ.՝ Էդուարդ Հախվերդյան 

Տանյա Հովհաննիսյան (1947-1988)

 

Չգրած բանաստեղծություն

Աշխարհում չի թառամում և ոչ մի ծաղիկ.
ինձ զսպաշապիկ հագցրերին,
որպեսզի չսգամ
գլխատված ծաղիկների,
վիժեցրած սերերի,
գործերի համար ազնիվ, կիսատ ու անկատար:

Աճում է խոտը,
երկինքը մթնում է, անձրևում,
ապա պարզում է...

Դուք, կարգուկանոնով պատնեշվածներ,
րոպեների մեջ ծրարված-բարուրվածներ,
յոթն անգամ յոթ չափած ու միայն մեկ կտրածներ,
ի՞նչ պիտի լսեիք -
ծլելու պատրաստ մարգագետնի փսփսոցից...

Աշխարհում չի քարանում և ոչ մի սեր.
չար խոսքերը սիրուն ի՞նչ -
խուտուտ կտան,
կամաչեցնեն,
կծիծաղեցնեն ընդամենը...

Տարեք հեռու այդ լծակն ու այդ նժարները,-
ի ծնե հավասարակշռվածներ,
մի բարդվեցեք կողքիս,
մի մրցեք հետս.

Ես - կինս
լոկ մի տղամարդ ու մի տիրակալ ունեմ՝
ծոծրակիս ծառացած սարսափը,
որ հենց լռություն է լռության մեջ,
և մութն է մթան մեջ...

Որքան էլ սիրեմ,
միևնույն է չեմ հավատալու
կակղեցրած արցունքներին կեղծավոր մոմերի,
որովհետև
արդար է սիրտը միայն,
որ կծկվում է
անորսալի մի պահի՝
հետո թաղվելու,
հետո գլխովին տրվելու համար
տարուբերումին
ինքնամոռաց:

ապրիլ 1988